Η ρύθμιση της παραγωγής των ωοθηκικών ορμονών μέσω της υπόφυσης
Ο μηχανισμός ρύθμισης της παραγωγής των ορμονών ονομάζεται «μηχανισμός παλίνδρομης αλληλορύθμισης» (feed-back positive/negative). Βασίζεται στην αρχή ότι βασικός ρυθμιστής όλων των ενδοκρινών αδένων είναι ο αδένας της υπόφυσης του εγκεφάλου. Η υπόφυση εκκρίνει ορμόνες (όπως οι TSH, FSH, LH, ACTH, GH, PRL) με σκοπό την διέγερση της έκκρισης των ορμονών ενός άλλου συγκεκριμένου ενδοκρινή αδένα, ο οποίος θεωρείται περιφερικός σε σχέση με την υπόφυση (π.χ. τον θυρεοειδή, τις ωοθήκες, τους όρχεις, τα επινεφρίδια).
Ο περιφερικός αδένας παράγει με την σειρά του την δική του ορμόνη. Για παράδειγμα, οι ωοθήκες παράγουν τις ορμόνες των οιστρογόνων και την προγεστερόνη. Η ορμόνη αυτή κυκλοφορεί σε όλο το σώμα και δρα επί συγκεκριμένων κυττάρων-στόχων, για την τελική ρύθμιση της ταχύτητας λειτουργίας των οργάνων τα οποία συναποτελούνται από αυτά τα κύτταρα-στόχος.
Στην περίπτωσή μας τα οιστρογόνα δρουν στην μήτρα για την πάχυνση του ενδομητρίου, ώστε να είναι δυνατόν αυτή να υποδεχθεί το γονιμοποιημένο ωάριο, ενώ η προγεστερόνη δρα στο ενδομήτριο συγκρατώντας το, στο δεύτερο μισό του κύκλου. Παράλληλα, τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη διαθέτουν πληθώρα άλλων δράσεων σε όλο το σώμα εκτός από την δράση τους στο ενδομήτριο για την προετοιμασία της κύησης.
Όταν η παραγόμενη από τον περιφερικό αδένα (ωοθήκη) τελική ορμόνη αυξάνει (π.χ. τα οιστρογόνα ή η προγεστερόνη), διερχόμενη από όλο το σώμα, διέρχεται σε αυξημένη ποσότητα μέσω του αίματος και από την υπόφυση του εγκεφάλου. Εκεί, δρα ως «αγγελιοφόρος», αναγκάζοντας την υπόφυση να μην παράγει περαιτέρω άλλη διεγερτική ορμόνη (στην περίπτωσή μας την FSH & LH), οπότε αναστέλλεται η διέγερση επί του περιφερικού αδένα των ωοθηκών. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, οι ωοθήκες αναστέλλουν την παραγωγή τους σε τελική παραγόμενη ορμόνη (π.χ. οιστρογόνα ή την προγεστερόνη), οπότε η τελική ορμόνη μειώνεται σημαντικά στο αίμα.
Μετά από λίγο διάστημα, όταν η μειωμένη περιφερική ορμόνη (οιστρογόνα ή προγεστερόνη) περάσει από την υπόφυση, θα εκτιμηθεί από την τελευταία ως μειωμένη σε ποσότητα, με αποτέλεσμα η υπόφυση να επαναδιεγερθεί αυξάνοντας την παραγωγής της σε διεγερτική υποφυσιακή ορμόνη (FSH & LH). Αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης είναι η αυξημένη παρουσία της υποφυσιακής ορμόνης (FSH & LH) στην ωοθήκη, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της παραγόμενης ορμόνης (οιστρογόνων) από τις ωοθήκες. Αυτή η τελική ορμόνη (οιστρογόνα) θα ξανα-εφαρμόσει τα αποτελέσματά της στα κύτταρα-στόχους του σώματος, επανακαθορίζοντας την ταχύτητα λειτουργίας των συστημάτων-στόχων του σώματος (παλίνδρομη αλληλορύθμιση).
