Παραθυρεοειδείς αδένες, μεταβολισμός ασβεστίου και βιταμίνης D
Οι παραθυρεοειδείς αδένες και η ορμόνη τους
Οι παραθυρεοειδείς αδένες στο 80% των υγιών ατόμων είναι τέσσερεις και οι δυο εξ΄αυτών ευρίσκονται επί των άνω πόλων των δυο λοβών του θυρεοειδούς, ενώ οι άλλοι δυο επί των κάτω πόλων των λοβών του ίδιου αδένα, ενσωματωμένοι εντός του θυρεοειδικού παρεγχύματος. Στο υπόλοιπο ποσοστό των ατόμων, οι παραθυρεοειδείς αδένες κυμαίνονται από 1 έως 12 και συναντώνται στην ευρύτερη περιοχή του τραχήλου και του ανώτερου μεσοθωράκιου.
 |
 |
 |
Οπίσθια επιφάνεια τραχήλου |
Είναι μικροί αδένες περίπου 6χ4χ2 χιλιοστά και ο κάθε ένας ζυγίζει 40-60 mg. Το σχήμα τους είναι σαν το φασόλι, ενώ το χρώμα τους είναι καφεοειδές. Κάθε αδένας περιβάλλεται από λεπτή κάψα. Τα κύτταρα που απαρτίζεται κάθε αδένας παραθυρεοειδούς είναι τριών ειδών. Ένα από αυτά, τα ονομαζόμενα κύρια κύτταρα, είναι υπεύθυνα για την σύνθεση και την παραγωγή της ορμόνης της παραθορμόνης.
Η παραθορμόνη ευρίσκεται αποθηκευμένη υπό την μορφή κοκκίων εντός του κυτταροπλάσματος των παραθυρεοειδών κυττάρων και εκκρίνεται συνεχώς, ώστε να διατηρούνται σταθερά τα επίπεδα της ορμόνης στο αίμα. Σε περίπτωση που δεν προκύπτει ερέθισμα για την έκκρισης της ορμόνης, ένα μέρος της μεταβολίζεται ενδοκυτταρίως, με αποτέλεσμα την αποδόμηση του μορίου της.
Μηχανισμός έκκρισης της παραθορμόνης
Κύριος ρυθμιστής της έκκρισης της παραθορμόνης είναι το ποσό του ιονισμένου ασβεστίου του αίματος. Συγκεκριμένα, η ελάττωση της τιμής του ασβεστίου στο αίμα γίνεται αντιληπτή από τους παραθυρεοειδείς αδένες με αποτέλεσμα την άμεση έκκριση της παραθορμόνης από αυτούς. Εξυπακούεται ότι η αύξηση της τιμής του ασβεστίου στο αίμα προκαλεί αναστολή της παραγόμενης παραθορμόνης.
Εκτός όμως από το ασβέστιο, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που διεγείρουν την έκκριση της παραθορμόνης.
Το δίκτυο της δράσης της παραθορμόνης (PTH)
Η παραθορμόνη έχει ως κύρια λειτουργία την διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων ασβεστίου στο αίμα και κυρίως στους εξωκυττάριους χώρους. Για την επίτευξη αυτού του στόχου η ορμόνη ασκεί την δράση της σε τρία διαφορετικά όργανα:
- τους νεφρούς,
- τα οστά και τον
- γαστρεντερικό σωλήνα.
Για να μην απωλέσει ο οργανισμός ασβέστιο, η PTH δρα στους νεφρούς κατορθώνοντας την επαναρρόφηση του ασβεστίου από αυτούς, οπότε την μη απώλεια του ασβεστίου με τα ούρα.Ταυτόχρονα η PTH δρα στους νεφρούς προάγοντας την μετατροπή της 25-υδροξυβιταμίνης D3 (25 OH D3) σε 1,25 διϊδροξυβιταμίνη D3 (1,25 (ΟΗ)2 D3).
Για να συμπληρώσει ασβέστιο στο αίμα, η PTH δρα στα οστά – συνεργικά με την βιταμίνη D- και αποσπά ασβέστιο από την μεγάλη αποθήκη των οστών. Στην περίπτωση περίσσειας ασβεστίου στο αίμα, η PTH οδηγεί την εναπόθεση του ασβεστίου στα οστά.
Η καθημερινή και συνεχής πρόσληψη του ασβεστίου όμως, είναι γνωστό ότι οφείλεται στην τροφική πρόσληψή του. H δράση της 1,25 (ΟΗ)2 D3 βιταμίνης στο έντερο, αυξάνει την απορρόφηση του ασβεστίου και των φωσφωρικών από το έντερο προς το αίμα.