Υπερλειτουργία της υπόφυσης

Αδένωμα το οποίο υπερεκκρίνει προλακτίνη PRL

(προλακτίνωμα), (60%)

Αδένωμα το οποίο υπερεκκρίνει αυξητική ορμόνη GH

(μικτά αδενώματα GH & PRL 20%)

Η δράση της αυξητικής ορμόνης στην παιδική και έως την εφηβική ηλικία, ευθύνεται για την ανάπτυξη του σωματικού αναστήματος (ύψος σώματος). Στην εφηβεία, το ύψος του σώματος εξαρτάται από την δράση των παραγόμενων ορμονών από τον  αδένα των επινεφριδίων και τις γονάδες (όρχεις ή ωοθήκες).
Η υπερέκκριση της αυξητικής ορμόνης στην παιδική και εφηβική ηλικία προκαλεί τον γιγαντισμό, ενώ η ελλιπής της έκκριση, στις ίδιες ηλικίες ευθύνεται για τον νανισμό.

Αδένωμα το οποίο υπερεκκρίνει φλοιεπινεφριδιακή ορμόνη ΑCTH, (10%) (Νόσος CUSHING)

Η παραγωγή υπέρμετρης ποσότητας κορτιζόλης από τον φλοιό των επινεφριδίων, οφείλεται σε δυο λόγους:
-στην υπέρμετρη έκκριση της φλοιοεπινεφριδιοτρόπου ορμόνης από την υπόφυση του εγκεφάλου, ACTH, την ορμόνη η οποία είναι υπεύθυνη για την διέγερση της έκκρισης των επινεφριδίων, είτε
-στην υπέρμετρη έκκριση της κορτιζόλης από τα επινεφρίδια στην περίπτωση που συναντάται μόρφωμα επί του φλοιού των επινεφριδίων, ήτοι αδένωμα το οποίον υπερπαράγει αυτόνομα (ακαταλογίστως, ήτοι μη ελεγχόμενα) κορτιζόλη.
Και στις δυο περιπτώσεις η τιμή της κορτιζόλης θα είναι αυξημένη, ενώ η τιμή της ACTH στην πρώτη περίπτωση θα είναι αυξημένη ενώ στην δεύτερη περίπτωση θα είναι χαμηλή, ερμηνευόμενα από τον μηχανισμό της παλίνδρομης αλληλορύθμισης. Στην περίπτωση υπερκορτιζολαιμίας από υποφυσιακή αιτία (αδένωμα υπόφυσης παράγων ACTH) η νόσος ονομάζεται «νόσος Cushing», ενώ στην περίπτωση που το αδένωμα συναντάται στον φλοιό των επινεφριδίων ονομάζεται «σύνδρομο Cushing».
Η νόσος Cushing συναντάται σε ποσοστό 70%, ενώ το σύνδρομο Cushing –συμπεριλαμβάνοντας και το καρκίνωμα των επινεφριδίων- σε ποσοστό 15%. Το υπόλοιπο 10% των περιπτώσεων με υπερκορτιζολαιμία οφείλεται στην έκτοπη παραγωγή της ACTH (όπως στις περιπτώσεις κακοήθειας πνεύμονα αλλά και σε καλοήθεις περιπτώσεις), ενώ το 5% οφείλεται σε άλλες ετερογενείς αιτίες.      
Στο σύνολό τους όλες οι αιτίες είναι σχετικά σπάνιες. Υπολογίζονται σε 1,7 τα νέα περιστατικά ανά εκατομμύριο πληθυσμού ανά έτος, ενώ στην Ελλάδα υπολογίζονται σε 17 περιστατικά ετησίως.

Η υπερκορτιζολαιμία ευθύνεται για πληθώρα συμπτωμάτων τα οποία προέρχονται από την υπέρμετρη παρουσία της κορτιζόλης στο αίμα.

Ψυχιατρικές διαταραχές.	Αυξημένη ευερεθιστότητα, μανιοκατάθλιψη, λήθαργος έως -σε σπάνιο ποσοστό- παράνοια και ψύχωση. Επηρεασμός της μνήμης και του ύπνου.
Παχυσαρκία.	Είναι το συνηθέστερο σύμπτωμα καθώς και το πρωιμότερο. Η πρόσληψη βάρους είναι κεντρική δηλ. στην κοιλιακή χώρα και στο πρόσωπο.
Πανσεληνοειδές προσωπείο.	Εννοεί το στρογγυλεμένο πρόσωπο.
Βουβάλιος ύβος	Είναι η εμφάνιση «καμπούρας βουβαλιού» στον αυχένα.
Υπέρταση και καρδιακή δυσλειτουργία.
Σακχαρώδης διαβήτης.
Δυσλειτουργία των γονάδων (όρχεων ή ωοθηκών.	Ανωμαλία στην εμφάνιση της εμμήνου ρήσεως, απώλεια της γενετήσιας ορμής (λίμπιντο).
Κυανέρυθρες ραβδώσεις στην περιοχή της κοιλιάς.
Οστεοπόρωση.
Μυική αδυναμία σημαντικού βαθμού.
Υπερλιπιδαιμία.
Δασυτριχισμός.

Αδένωμα το οποίο υπερεκκρίνει γοναδοτροπίνες FSH/LH

Αδένωμα το οποίο υπερεκκρίνει θυρεοειδοτρόπο ορμόνη TSH

Ανενεργά αδενώματα (χρωμόφοβα) (<10%) – Κρανιοφαρυγγίωμα (>5%)

*(Το κρανιοφαρυγγίωμα είναι όγκος που προέρχεται από τα υπολείμματα της κύστης του Rathke, αναπτύσσεται δίπλα στην υπόφυση, μιμούμενο το αδένωμα της υπόφυσης).